Czyli o wrogach Hieronima Radziejowskiego i niecodziennym liście biskupa Gniewosza

Bohater naszego hymnu narodowego Stefan Czarniecki kojarzony jest przede wszystkim z Potopem szwedzkim oraz tzw. wojną szarpaną, w trakcie której dawał się we znaki skandynawskim najeźdźcom. Postać Stefana Czarnieckiego niewątpliwie przeszła do legendy i urosła do rangi mitu. Polacy wychowani w kulcie Czarnieckiego nie dostrzegają jednak wielu skaz i plam na życiorysie naszego narodowego bohatera.

Krótki rys biograficzny A. Potockiego autorstwa dra Zbigniewa Hunderta (Zamek Królewski w Warszawie, Uniwersytet Warszawski), który pokazuje, że jest postać zdecydowanie warta przypomnienia!

Iwan Mazepa jest jednym z ukraińskich bohaterów narodowych, a obok Bohdana Chmielnickiego i Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego, najpopularniejszym hetmanem kozackim. Stał się symbolem walki z Moskwą. Dziś na Ukrainie stawiane są jego pomniki, natomiast jego portret widnieje na ukraińskich hrywnach. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że za życia Iwan Mazepa był postacią niepopularną i budzącą niechęć wśród Kozaków. Co wpłynęło na taki stan rzeczy?

Stanisław Żółkiewski jest jednym z niewielu hetmanów, który zginął na polu walki i z bronią w ręku. Prócz Żółkiewskiego w wyniku walk zginął również hetman polny koronny Marcin Kalinowski pod Batohem w 1652 r. Śmierć Żółkiewskiego obrosła jednak legendą, którą rozpowszechniali jego apologeci na czele z prawnukiem hetmana — Janem Sobieskim. Zadbał on o odpowiedni wizerunek i mit pradziada. Mit ten mówił, że sterany i zmęczony służbą publiczną Żółkiewski chciał już tylko na koniec odejść godnie z bronią w ręku i znaleźć śmierć na polu bitwy, jak na prawdziwego herosa przystało. Czy Stanisław Żółkiewski był rzeczywiście straceńcem i samobójcą, którego marzeniem pod koniec życia stała się śmierć za ojczyznę?

Losy Anny Wazówny splotły się z losami polskimi, podobnie jak dzieje Szwecji i Rzeczpospolitej. Przybyła tu pierwszy raz w 1587 r., po tym jak jej brat Zygmunt został obrany królem. Później odwiedziła Szwecję jeszcze dwukrotnie, jednak ostatecznie pozostała w Rzeczpospolitej. Była kobietą światłą, chętną wiedzy, niezależną. Do końca życia pozostała w stanie panieńskim, mimo licznych starań o jej zamążpójście ze strony ojca i brata.

Rola jezuitów w dziejach Rzplitej wzbudza niekiedy silne emocje. Na forach internetowych można wyczytać pod ich kątem różne zarzuty, włącznie z doprowadzeniem do rozbiorów. W sumie to w epoce było podobnie...

Patrząc na historię dawnej Rzeczpospolitej oraz na jej krajobraz, nie sposób nie zwrócić uwagi na folwarki szlacheckie. Tzw. gospodarka folwarczno-pańszczyźniana była ekonomiczną podstawą funkcjonowania szlachty w Rzeczpospolitej. W starszej historiografii utarło się również, że po wschodniej stronie Łaby dominowała tylko i wyłącznie ten typ gospodarki, natomiast na zachód od tej rzeki panowała gospodarka czynszowo-pieniężna oraz stosunki wczesnokapitalistyczne. I choć badacze młodszej generacji odeszli już od podziału na linii Łaby, widząc w nim marksistowski przeżytek, to jednak ciężko nie zgodzić się z tym, że ilość folwarków w Polsce była bardzo duża. Czym więc był ów folwark?

Tekst o czasach sprzed powstania Rzeczpospolitej Obojga Narodów, dotyczący jednak pewnych korzeni ustroju przyszłego polsko-litewskiego państwa, których możemy się doszukać w latach panowania Ludwika Węgierskiego i w czasie bezkrólewia po jego śmierci. Czy przywilej w Koszycach został słusznie otoczony złą sławą? Jak Polska poradziła sobie w czasie pierwszego długiego interregnum? O tym między innymi w poniższym artykule.

Po pacyfikacji powstania Ostranicy i Huni Rzeczpospolita postanowiła rozwiązać problem kozacki i ująć Zaporożców w karby. Władze państwa polsko-litewskiego postanowiły narzucić Kozakom nowe i nieznane im dotychczas ograniczenia. Wojsko zaporoskie zostało również całkowicie podporządkowane szlachcie.

Po zakończeniu wojny z Moskwą w 1618 r. Rzeczpospolita stanęła przed widmem agresji Turcji. Lata 20. i 30. XVII przyniosły również powstanie kozackie, które pogłębiały przepaść między Zaporożem a Rzplitą. We wszystkich tych konfliktach udział brali Kozacy rejestrowi. Jaka była ich postawa? Jak zmieniło się Wojsko Zaporoskie w dobie hetmaństwa wielkiego Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego?

Nasze wrażenia z konferencji poświęconej profesorowi Zbigniewowi Wójcikowi i dyskusji, która się podczas niej wywiązała

Czy Francja była dla króla Henryka atrakcyjniejsza z powodu większej władzy królewskiej?

Zwycięstwo hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego pod Kłuszynem jest jedną z najbardziej chlubnych kart polskiego oręża. Szczupłe siły hetmana pobiły wielokrotnie większą armię moskiewską oraz wspierającą ją armię szwedzkich najemników. Niestety tak naprawdę do dziś nie wiadomo, jaki był dokładny przebieg jednej z najsłynniejszych bitew z udziałem husarii. Artykuł ten ma na celu podsumowanie i ukazanie najnowszego stanu badań i wiedzy o bitwie pod Kłuszynem.

Jednym z najbardziej „egzotycznych” oficerów armii koronnej był Tadeusz Daniel Boubonombek – Pers, który służył w armii koronnej w drugiej połowie XVII w.

Powstanie Kosińskiego, które trwało na ziemiach ukrainnych i białoruskich w latach 1591-1593 było pierwszym kozackim zrywem w historii Rzeczpospolitej, Jaka była jego geneza i przebieg? Zapraszam do lektury tekstu.

Co o bitwie pod Wiedniem pisali jej uczestnicy?

W czasie Potopu szwedzkiego w 1657 r. doszło do najazdu wojsk Jerzego II Rakoczego na ziemie Rzeczpospolitej. Był to efekt porozumienia szwedzko-siedmiogrodzkiego zawartego w Radnot w grudniu 1656 r. Karol X Gustaw szukał wówczas nowych sojuszników w walce z państwem polsko-litewskim. Rakoczy natomiast chciał wykorzystać trudności Rzeczpospolitej i wzbogacić się jej kosztem

Ile razy kojarzymy sejm Rzeczpospolitej z anarchią, bezhołowiem, małostkowymi konfliktami, czczą gadaniną i brakiem porządku? Czy z uniwersalnych zjawisk nie uczyniliśmy polskiej specjalności, tylko dlatego, że wiemy jak Rzeczpospolita skończyła? Wiele państw przechodziło przez wewnętrzne perturbacje i w wielu zgromadzeniach stanowych obrady nie przebiegały wzorcowo.

Zapraszamy Was do lektury tekstu o przyczynach i genezie kampanii cecorskiej z 1620 r. Dowiecie się z niego, jak wyglądały stosunki polsko tureckie do wiosny 1620 r. oraz jak doszło do tego, że wojska obu państw spotkały starły się pod Cecorą.

W 1654 r. Rzeczpospolita rozpoczęła wojnę z Państwem Moskiewskim. Konflikt ten był następstwem trwającego od 6 lat powstania kozackiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Hetman zaporoski poddał się protekcji cara, którego wojska wkroczyły na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz na Ukrainę. Stacjonujące na ziemiach ukrainnych wojska koronne pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Stanisława Rewery Potockiego i hetmana polnego koronnego Stanisława Lanckorońskiego na początku 1655 r. stoczyły z siłami kozacko-moskiewskimi bitwę pod Ochmatowem. Jaki był przebieg starcia oraz samej kampanii ochmatowskiej? Zapraszam do lektury tekstu.