W ostatnim czasie przez Europę, a w dużej mierze i Polskę przetacza się fala protestów rolników. Tak się składa, że rolnicy w nowożytnej Rzeczypospolitej także potrafili walczyć o swoje interesy. I chociaż posługiwali się innymi metodami, inne chcieli osiągnąć cele, a także inna była struktura społeczna, to w jakiś sposób wydają się ciekawym kontekstem.

Rola jezuitów w dziejach Rzplitej wzbudza niekiedy silne emocje. Na forach internetowych można wyczytać pod ich kątem różne zarzuty, włącznie z doprowadzeniem do rozbiorów. W sumie to w epoce było podobnie...

Początki szpitalnictwa wojskowego w Rzeczpospolitej wiążą się z panowaniem króla Stefana Batorego, który między innymi reformami wojskowymi zainicjował także budowę alumnatów dla żołnierzy. Mowa tutaj o dwóch takich placówkach wzniesionych w latach 1576–1586 w Warszawie i Trechtymirowie na Ukrainie.

Dzieje Kozaczyzny, bardzo krwawe i burzliwe są jednocześnie frapujące i pokazują jak koczownicy, a następnie brać o charakterze wojskowym, stała się czynnikiem oddziałującym na szerszą politykę, a w końcu nawet czynnikiem państwowotwórczym. Jaka była jednak geneza Kozaków? Skąd się wywodzili? Jaki był ich status? Czym motywowali swoje działania?

W roku 1683 r. armia koronna ruszyła na odsiecz obleganemu przez Osmanów Wiedniowi. Szlak wojsk polskich wiódł przez Śląsk i Morawy, gdzie miejscowa szlachta podejmowała króla Jana III Sobieskiego. Zobaczmy zatem, co na temat tych krain pisał król Polski i wielki książę litewski.

Czyli o wrogach Hieronima Radziejowskiego i niecodziennym liście biskupa Gniewosza

Husaria w naszym kraju słusznie cieszy się sławą dzielnej i nieustraszonej jazdy, która do dziś jest symbolem chwały polskiego oręża. Niestety wielu popularyzatorów i publicystów w swej gloryfikacji skrzydlatej jazdy poszła za daleko i uczyniła z niej formację, która przez kilkaset lat była niepokonana, czyniąc z niej wręcz komiksowe i hollywoodzkie wojsko non stop gromiące przeważające siły wroga.

W czasie Potopu szwedzkiego w 1657 r. doszło do najazdu wojsk Jerzego II Rakoczego na ziemie Rzeczpospolitej. Był to efekt porozumienia szwedzko-siedmiogrodzkiego zawartego w Radnot w grudniu 1656 r. Karol X Gustaw szukał wówczas nowych sojuszników w walce z państwem polsko-litewskim. Rakoczy natomiast chciał wykorzystać trudności Rzeczpospolitej i wzbogacić się jej kosztem

18 września 1620 roku rozpoczęła się bitwa pod Cecorą, gdzie armia koronna wspierana przez Mołdawian stawiła czoła wojskom osmańskim i Tatarom. Chyba nikt lepiej nie przybliży wydarzeń tamtych dni niż ich bezpośredni uczestnik, czyli Teofil Szemberg. Żołnierz, inżynier i artylerzysta na żołdzie Rzeczpospolitej. Oddajmy zatem głos staremu wiarusowi.

Ile razy kojarzymy sejm Rzeczpospolitej z anarchią, bezhołowiem, małostkowymi konfliktami, czczą gadaniną i brakiem porządku? Czy z uniwersalnych zjawisk nie uczyniliśmy polskiej specjalności, tylko dlatego, że wiemy jak Rzeczpospolita skończyła? Wiele państw przechodziło przez wewnętrzne perturbacje i w wielu zgromadzeniach stanowych obrady nie przebiegały wzorcowo.

Czyli jak wyglądali Tatarzy według opisu Wilhelma Beauplana

4 lipca 1610 r. pod wsią Kłuszyno doszło do starcia między armią koronną dowodzoną przez hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego a wojskami moskiewskimi pod wodzą Dymitra Szujskiego i wspierającymi je szwedzkimi najemnikami dowodzonymi przez Edwarda Horna i Jakuba de la Gardie. Batalia kłuszyńska jest jednym z największych zwycięstw staropolskiego oręża. Zobaczmy, jak wyglądała ona z perspektywy hetmana Stanisława Żółkiewskiego.

O zainteresowaniach artystycznych pierwszego Wazy na tronie polskim.

Janusz Tazbir wiek XVII nazwał trzecim, ostatecznym okresem „walki z arianami”. Wskazuje, że chociaż aż do 1658 roku Bracia Polscy zachowywali status prawny równy pozostałym mieszkańcom państwa, to już od początku stulecia można obserwować przypadki dyskryminacji tego wyznania na drodze formalnej. Historycy badali takie działania zwłaszcza w kontekście nietolerancji religijnej. Ja natomiast postaram zastanowić się nad wpływem szlacheckiego modelu prawnego na postępowanie wobec szlachciców-arian.

Latem 1672 r. Imperium Osmańskie wraz ze swymi sojusznikami (Tatarzy, Kozacy, Mołdawianie i Wołosi) dokonało inwazji na Rzeczpospolitą. W sierpniu padł Kamieniec Podolski — twierdza, która stanowiła klucz do ziem ukrainnych. Na Rusi rozlały się wówczas czambuły tatarskie, które grabiły i mordowały miejscową ludność. Bezradna Rzeczpospolita przyglądała się marszowi wojsk osmańskich na Lwów — ostatnią twierdzę, która broniła dostępu do serca państwa polsko-litewskiego.

W czasie powstania Chmielnickiego doszło do licznych mordów na ludności zamieszkującej tereny objęte rebelią kozacką. Zaporożcy swoją nienawiść skierowali w głównej mierze przeciw „Lachom”, duchowieństwu katolickiemu i Żydom. Nierzadko jednak ofiarą Kozaków stawała się prawosławna i ruska ludność Ukrainy. W tym tekście postaram się przybliżyć, jak wyglądał tragiczny los cywilów w pierwszych miesiącach zrywu z lat 1648—57.

Powstanie Kosińskiego, które trwało na ziemiach ukrainnych i białoruskich w latach 1591-1593 było pierwszym kozackim zrywem w historii Rzeczpospolitej, Jaka była jego geneza i przebieg? Zapraszam do lektury tekstu.

Co o bitwie pod Wiedniem pisali jej uczestnicy?

Od paru lat 11 czerwca różne portale popularyzujące historię Polski z dumą przypominają: 11 CZERWCA 1694 ROKU ODBYŁA SIĘ BITWA POD HODOWEM, W KTÓREJ 400 HUSARZY POWSTRZYMAŁO 40 TYS. TATARÓW. STARCIE TO NAZYWANE JEST POLSKIMI TERMOPILAMI. Faktycznie, bitwa pod Hodowem w ciągu ostatnich lat dorobiła się statusu kultowego i regularnie stawiana jest obok takich zwycięstw staropolskiego oręża jak Kircholm, Kłuszyno czy Wiedeń.

Zapraszamy Was do lektury tekstu o przyczynach i genezie kampanii cecorskiej z 1620 r. Dowiecie się z niego, jak wyglądały stosunki polsko tureckie do wiosny 1620 r. oraz jak doszło do tego, że wojska obu państw spotkały starły się pod Cecorą.

W 1654 r. Rzeczpospolita rozpoczęła wojnę z Państwem Moskiewskim. Konflikt ten był następstwem trwającego od 6 lat powstania kozackiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Hetman zaporoski poddał się protekcji cara, którego wojska wkroczyły na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz na Ukrainę. Stacjonujące na ziemiach ukrainnych wojska koronne pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Stanisława Rewery Potockiego i hetmana polnego koronnego Stanisława Lanckorońskiego na początku 1655 r. stoczyły z siłami kozacko-moskiewskimi bitwę pod Ochmatowem. Jaki był przebieg starcia oraz samej kampanii ochmatowskiej? Zapraszam do lektury tekstu.