Czy dysputy religijne były konfrontacją jedynie werbalną?

Patrząc na historię dawnej Rzeczpospolitej oraz na jej krajobraz, nie sposób nie zwrócić uwagi na folwarki szlacheckie. Tzw. gospodarka folwarczno-pańszczyźniana była ekonomiczną podstawą funkcjonowania szlachty w Rzeczpospolitej. W starszej historiografii utarło się również, że po wschodniej stronie Łaby dominowała tylko i wyłącznie ten typ gospodarki, natomiast na zachód od tej rzeki panowała gospodarka czynszowo-pieniężna oraz stosunki wczesnokapitalistyczne. I choć badacze młodszej generacji odeszli już od podziału na linii Łaby, widząc w nim marksistowski przeżytek, to jednak ciężko nie zgodzić się z tym, że ilość folwarków w Polsce była bardzo duża. Czym więc był ów folwark?

Rola jezuitów w dziejach Rzplitej wzbudza niekiedy silne emocje. Na forach internetowych można wyczytać pod ich kątem różne zarzuty, włącznie z doprowadzeniem do rozbiorów. W sumie to w epoce było podobnie...

Janusz Tazbir wiek XVII nazwał trzecim, ostatecznym okresem „walki z arianami”. Wskazuje, że chociaż aż do 1658 roku Bracia Polscy zachowywali status prawny równy pozostałym mieszkańcom państwa, to już od początku stulecia można obserwować przypadki dyskryminacji tego wyznania na drodze formalnej. Historycy badali takie działania zwłaszcza w kontekście nietolerancji religijnej. Ja natomiast postaram zastanowić się nad wpływem szlacheckiego modelu prawnego na postępowanie wobec szlachciców-arian.

Czyli jak epidemie wpływały na aktywność seksualną mieszkańców dawnej Rzeczpospolitej

W ostatnim czasie przez Europę, a w dużej mierze i Polskę przetacza się fala protestów rolników. Tak się składa, że rolnicy w nowożytnej Rzeczypospolitej także potrafili walczyć o swoje interesy. I chociaż posługiwali się innymi metodami, inne chcieli osiągnąć cele, a także inna była struktura społeczna, to w jakiś sposób wydają się ciekawym kontekstem.

Na przełomie 1671 i 1672 r. doszło do masowego buntu Lipków, czyli Tatarów służących w armii Rzeczpospolitej. Rebelianci przeszli wówczas na stronę Imperium Osmańskiego i przyłączyli się do wojsk Mehmeda IV, które napadły na państwo polsko-litewskie. W tym tekście zajmę się genezą oraz przebiegiem tamtych wydarzeń.

Z rzeczywistością historyczną Rzeczypospolitej łączy nas (a przynajmniej część z nas) geografia. To, co natomiast nas dzieli, to setki i miliony. Setki lat — czyli czas i miliony ludzi — czyli stosunki ludnościowe. Warto zatem zapoznać się z ich szacunkami, aby wpisać je w nasze wyobrażenia o epoce nowożytnej.

W dawnej literaturze historycznej utarł się pogląd głoszący, że polska szlachta od przynajmniej XVI wieku miała sukcesywnie ograniczać rozwój miast, działać na ich szkodę w imię partykularnych interesów, a co najważniejsze - skutecznie zablokowała miastom dostęp do życia politycznego w państwie, zazdrośnie strzegąc swojej roli w funkcjonowaniu Rzeczpospolitej. Wydaje się, że mimo, iż współcześni badacze odchodzą od takiego stanowiska, to pogląd ten wciąż jest żywy i powszechnie spotykany wśród miłośników historii.

Jednym z ciekawszych zagadnień z okresu panowania Jana III Sobieskiego niewątpliwie jest problematyka licznej emigracji Mołdawian, którzy znaleźli schronienie w Rzplitej w latach 70. i 80. XVII w. Uchodźcy mołdawscy odgrywali dość znaczną rolę, wpływając na niektóre decyzje polityczne Jana III oraz tłumnie służąc w wojsku koronnym.

Jednym z najbardziej „egzotycznych” oficerów armii koronnej był Tadeusz Daniel Boubonombek – Pers, który służył w armii koronnej w drugiej połowie XVII w.